Het ontstaan van Lowlands
In dit artikel:
In de jaren zestig ontstond het idee achter wat later Lowlands zou worden binnen Utrechtse tegencultuur: beatclub Kargadoor, het Kasieno en het anarchistische blad Volte vormden het netwerk van organisatoren. Schilders-lichtkunstenaar Bunk Bessels, terug van een bezoek aan het experimentele Londense festival The 14 Hour Technicolor Dream, wilde een vergelijkbaar evenement in Nederland. In het vliegtuig ontstond de werktitel A Flight To Paradise; na het horen van Bob Dylan veranderde dat in A Flight To Lowlands Paradise.
De allereerste uitvoering van A Flight To Lowlands Paradise vond plaats op 24–25 november 1967 in de Margriethal van de Jaarbeurs in Utrecht. Het meerdaags nachtprogramma duurde twaalf uur per keer, trok ongeveer 8.000 bezoekers en kostte tien gulden inclusief ontbijt. Op het hoofdpodium stonden vooral Nederlandse topacts (Cuby & The Blizzards, Golden Earring, The Outsiders, Supersister en meer) en als publiekstrekker trad de Britse band The Crazy World of Arthur Brown op. Naast muziek bood het festival theater, experimentele dans, poëzie, films, vloeistofdia’s en openbare schilderijen; het programma was uitgesproken grensverleggend en soms rumoerig.
Een tweede editie in december 1968 moest groter en internationaler worden: line‑ups met Jimi Hendrix, Jeff Beck, Pink Floyd, Jethro Tull en anderen stonden aangekondigd en de organisatie koos voor eind december om artiesten te kunnen boeken. Problemen met artiesten (Hendrix zou geblesseerd zijn, Beck annuleerde wegens een zenuwinzinking) en chaotische taferelen rond de uitverkochte zaal — duizenden jongeren stonden buiten in de koude en de politie moest ingrijpen — maakten de editie berucht. Pink Floyd leverde wel een hoogtepunt met psychedelische visuals, maar het geheel kreeg te maken met controverse, onder meer rond een erotische kunstexpositie van de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming die later tot een rechtszaak leidde. De tweede Flight werd algemeen als een flop gezien en er volgde geen direct vervolg.
De naam en het idee bleven rondspoken en in 1993 bliezen concertorganisator Mojo en cateraar Loc7000 het festival nieuw leven in, nu als A Campingflight To Lowlands Paradise: een meerdaags openlucht‑campingfestival in Biddinghuizen. Van 27–29 augustus 1993 trok de eerste moderne editie ongeveer 7.500 bezoekers; acts als Iggy Pop, Rage Against the Machine en The Smashing Pumpkins stonden op het programma. Bunk Bessels, geestelijk vader van het concept, ontdekte later toevallig dat zijn naam weer in gebruik was — zonder dat hij daar octrooi op had aangevraagd.
Sinds 1993 groeide Lowlands jaarlijks uit tot een vast augustusfenomeen op het terrein in Biddinghuizen en transformeerde het van underground-uitvinding tot één van Nederlands grootste pop- en cultuurevenementen, met naar het einde van de jaren negentig en begin 2000 decennialang honderdduizenden bezoekers per editie. De oorsprong in Utrechtse tegen- en popcultuur en de experimentele eerste edities blijven als historische wortels deel uitmaken van het verhaal van Lowlands en van de Nederlandse festivalgeschiedenis.